- август 28, 2025
Қазақстанда докторлық диссертацияларды интернет арқылы сатып алу мүмкіндігі барған сайын оңайлап барады. Мәжіліс депутаты Сәуле Айтбаева сенат отырысында осындай мәлімдеме жасап, білім және ғылым министрлігінен бұл мәселеге қатысты шаралар туралы сұрады. Оның айтуынша, Google іздеу жүйесінде "докторлық, кандидаттық диссертацияны сатып алу" деп іздегенде, 46 секундта 33 мың нәтижеге қол жеткізуге болады.
"Мысалы, zakaz.kz сайтында кандидаттық диссертацияны іздегендер үшін "уақытыңызды үнемдейміз, керегін аласыз" деп жазылып тұрады. Уақыты мен бағасы көрсетілген. "Оны ғылым кандидаты, докторы жазады, ВАК журналына ғылыми мақала жариялауға көмектесеміз, келісімшарт жасаймыз" деп хабарланады. Студенттер, магистранттар, ересек адамдар плагиаттың оңай жолға қойылғаны және бақылаудың азайғаны туралы жазуда. Тек бір ғана парақ тексерілетінін, бәрі оңай өткенін, ғылыми жетекшінің жазып беретінін көрсетеді", - деді депутат.
Сондай-ақ, депутат интернетте Қазақстандағы ғылыми зерттеулер туралы мақалалардың аздығын атап өтті. Ол министрлік қандай жұмыстар жүргізіп жатқанын сұрады.
Білім және ғылым вице-министрі Шолпан Қаринова елдегі ғылыми қызметкерлердің халықаралық журналдардағы мақалалармен сәйкестігін тексеру жұмыстары жүргізіліп жатқанын хабарлады. Оның айтуынша, министрлік жыл сайын нормативтік-құқықтық актілер қабылдайды, олар ғылыми дәреже алу талаптарына бағытталған.
"Плагиатқа және ғылыми мақалалардың мәтінін тексеруге қатысты талаптар қатаңдатылды. Жыл сайын докторантураға 2 мың грант бөлінеді. 200-ден астам маман ғылыми дәреже алу үшін докторантураға түседі. Жылына 200 ғылыми жұмыс жарияланады, бұл 20 мың ғылыми қызметкерге шаққанда аз", - деді вице-министр.
Сенат спикері Мәулен Әшімбаев вице-министрдің жауабына қанағаттанбай, нақтырақ мәлімет беруді сұрады.
"Шолпан Қанатқызы, плагиат ғылымда маңызды мәселе, бұл ғылыми ортада "қылмыс" болып саналады. БҒМ плагиатпен күресу үшін нақты не істеп жатыр?", - деп сұрады ол.
Вице-министр осы бағытта Бас прокуратурамен бірлескен жұмыс жүргізіліп жатқанын атап өтті. Ол былтыр антиплагиаттың бірыңғай жүйесі енгізілгенін айтты.
"Иә, мұндай жұмыс жүріп жатыр. Бас прокуратурамен бірлесіп жұмыс істеп жатырмыз. Өткен жылы мемлекеттік мекемелерде антиплагиаттың бірыңғай жүйесі орнатылды. Бұл практиканы жалғастырамыз", - деді вице-министр.